Obesitas is een ziekte die wordt gekenmerkt door een overmatige vetophoping in het lichaam. Dit kan in kaart gebracht worden door twee metingen, namelijk de Body Mass Index (BMI) en de middelomtrek.
De BMI geeft de verhouding van het gewicht weer ten opzichte van de lengte. Het geeft een idee van de hoeveelheid lichaamsvet. BMI is niet van toepassing op kinderen, bejaarden en personen met een hoge spiermassa zoals bodybuilders. BMI-waarden houden geen rekening met geslacht, leeftijd en etnische origine.
BMI (kg/m²) = lichaamsgewicht (kg) / kwadraat van de lengte (m²)
Naast de hoeveelheid is ook de verdeling van het lichaamsvet van belang. Hiervoor is de middelomtrek van belang. Een abdominale vetverdeling heeft grotere gezondheidsrisico’s dan een meer perifere vetverdeling omdat er een vetopstapeling is rond de buikstreek terwijl bij een perifere vetopstapeling het vet zich rond de heupen of billen bevindt.
Deze criteria verschillen naargelang geslacht:
Mannen
Vrouwen
Zwaarlijvigheid heeft verschillende oorzaken en ontwikkelt zich over de jaren heen. Hieronder sommen we de voornaamste oorzaken even op.
Een stabiel gewicht behoud je als je evenveel eet ten opzichte van wat je verbruikt. Indien je meer eet ten opzichte van wat je verbruikt, zal je bijkomen. Door dit onevenwicht tussen voedingsinname en verbruik, zal de niet verbruikte energie zich omzetten in vetmassa. Indien je minder energierijk eet en/of meer beweegt zal je dus vermageren.
Naast de hoeveelheid die je eet, is ook wat je eet belangrijk. Men maakt soms verkeerde keuzes binnen de eetgewoontes: het eten van fastfood, kant-en-klare maaltijden, het drinken van frisdrank en alcohol, het overslaan van maaltijden, het onregelmatig eten of extern eten,…
Het lichaamsgewicht is afhankelijk van het verbruik en inname van energie. Het verbruik van energie kan je verhogen door aan lichaamsbeweging te doen. Een tekort aan lichaamsbeweging bepaalt dus mee het gewicht en dus ook de zwaarlijvigheid.
Emotionele factoren kunnen een vestoord eetgedrag in de hand werken. Emotionele factoren zijn bijvoorbeeld schaamte, negatief zelfbeeld, gepest worden,… Deze factoren kunnen dus leiden tot snoepgedrag, eetbuien,…
Schildklierproblemen kunnen een oorzaak zijn van een te hoog lichaamsgewicht. Een te traag werkende schildklier zorgt voor het vertragen van de stofwisseling, met een gewichtstoename tot gevolg. Ook het syndroom van Cushing dat gepaard gaat met een overmatige cortisolproductie, kan een overgewicht in de hand werken. Deze afwijkingen zijn eerder uitzonderingen.
De genen die verantwoordelijk zijn voor het ontwikkelen van overgewicht zijn grotendeels onbekend. Het is eerder de opvoeding, de manier van eten, de porties, de bereidingswijze van het eten,… dat wordt doorgegeven van ouder op kind dat het gewicht van het kind zal beïnvloeden.
Bepaalde medicatie kunnen het gevoel van verzadiging beïnvloeden en/of de eetlust stimuleren. Dit kan uiteraard bijdragen tot een toename in gewicht. Deze medicijnen zijn bijvoorbeeld anti-epileptica, psychoactieve geneesmiddelen en anti-diabetica.
Obesitas is gerelateerd aan verschillende gezondheidsproblemen. Het kan zowel mentale als fysieke gevolgen hebben.
De mentale gevolgen zijn: een negatief zelfbeeld, depressie, sociaal isolement,…
De lichamelijke gevolgen zijn: verhoogd risico op suikerziekte, hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten, verhoogd cholesterol, ademhalingsproblemen, galstenen, leververvetting, gewrichtsklachten en kanker.